Cây thanh long là cây ăn trái thuộc họ xương rồng, có nguồn gốc ở vùng sa mạc thuộc Mexico và Columbia, thuộc nhóm cây nhiệt đới khô. Thanh long được người Pháp mang đến Việt Nam từ thế kỷ 19, trồng rải rác trong sân vườn, đến thập niên 1980 mới được trồng thương mại. Phần lớn thanh long được trồng ở Việt Nam là loài Hylocereus undatus, có vỏ đỏ hay hồng/ruột trắng còn lại là loại ruột đỏ. Loại vỏ đỏ ruột trắng chiếm 95%, 5% còn lại là loại vỏ đỏ, ruột đỏ.

Ảnh minh hoạ (nguồn internet).

Hiện tại, thanh long nói chung và thanh long ruột đỏ nói riêng đã được trồng rộng rãi ở các tỉnh thành trên toàn quốc. Tuy nhiên, diện tích tập trung lớn nhất là: Bình Thuận, Long An, Tiền Giang (3 tỉnh này đã có hơn 37 ngàn ha) tiếp theo là Tây Ninh, Đồng Nai, một số tỉnh Tây Nguyên và miền Bắc

    1. Chọn giống

Đối với cây thanh long, cây giống cũng là yếu tố quan trọng cần đảm bảo:

-Chọn giống có nguồn gốc rõ ràng và được cơ quan có thẩm quyền cấp giấy phép.

- Giống tự sản xuất phải có hồ sơ ghi chép đầy đủ quá trình xử lý: tên người xử lý, mục đích xử lý, hom giống, thời gian và thuốc BVTV sử dụng…

- Giống không tự sản xuất phải có hồ sơ ghi rõ: tên, địa chỉ tổ chức, cá nhân, thời gian cung cấp, số lượng, chủng loại…

- Cành được chọn giâm phải là cành tốt, khỏe

- Cần chọn các cành có gốc cành đã bắt đầu hóa gỗ để hạn chế sâu bệnh.

- Tuổi cành 12-24 tháng.

- Chiều dài cành tốt nhất từ 40-50cm.

- Cành khỏe mạnh, có màu xanh đậm, không nhiễm bệnh.

- Các mắt trên cành có gai phải tốt

- Khi giâm cành phải chọn nơi thoáng mát có thời gian trước đó 20-30 ngày trước khi trồng.

2. Đất và thời vụ trồng

-Đất trồng:

Thanh Long dễ sống, dễ trồng, mọc được trên nhiều loại đất khác nhau như đất xấu, khô cằn, đất cát mặn, đồi, ruộng không ngập nước, nơi có nguồn nước tưới… tiêu biểu như vùng đất xám bạc màu (Bình Thuận), đất phèn và phù sa (ĐBSCL), đất đỏ (Long Khánh, Đồng Nai)… Tuy nhiên, Bình Thuận là địa phương tỏ ra là vùng trồng thích hợp nhất.

-Thời vụ trồng:

 Tùy theo từng địa phương, có thể trồng vào đầu vụ xuân hoặc cuối vụ mưa. Tuy nhiên, cây thanh long có nguồn gốc nhiệt đới nên chịu hạn giỏi, nhưng không chịu được giá lạnh, vì thế cần ủ ấm cho cây vào mùa đông.

3. Chuẩn bị đất trồng

Việc chuẩn bị đất trồng rất quan trọng cho cây phát triển từ giai đoạn đầu. Thanh long phát triển tốt nhất trên vùng đất cát hay đất thịt pha cát có tầng đất canh tác dày (từ 1,5-2m), thoát nước tốt, không có bão và hệ thống đê bao chống lũ.

- Đất cao:

Công việc chuẩn bị đất tương đối đơn giản: cắm cọc, đào lỗ xuống trụ. Sau khi chôn xong trụ thì đào âm quanh trụ sâu độ 10 - 20 cm, đường kính 1,5 m, bón lót phân chuồng rồi phủ lớp đất mặt lên sau đó đặt hom.

- Đất thấp:

Chiều cao mặt líp so với mặt nước trong mương độ 40 cm, để đề phòng trong mùa mưa nước có thể dâng cao ngang mặt liếp nhất là ở những nơi thấp thì cần phải làm thêm mực trước khi xuống giống.

4. Mật độ trồng

Khoảng cách trồng: (3 x 3)m, hố đào sâu 20cm, rộng 20-30 cm, trồng 4-5 hom giống thanh long/trụ, độ dài hom giống 40-50cm.

Cây làm trụ 2.8 m, đường kính 15 cm, cọc có thể bằng xi măng hoặc bằng gỗ, trên đầu cọc cần phải làm giàn chữ thập cho cây bò. Sau khi trồng, cần ủ rơm rạ, rác mục và tưới nước xung quanh gốc.

Thanh long có khả năng thích ứng với các đất có độ chua (pH) rất khác nhau, nhưng do xuất xứ từ vùng khô hạn nên pH gần trung tính (trên dưới 6) sẽ thích hợp hơn cho cây phát triển.

5. Tưới nước

 Thanh long là cây chịu hạn tốt, nhưng nếu nắng hạn kéo dài, cành mới hình thành ít và phát triển rất chậm, cành bị teo lại và chuyển sang màu vàng, tỉ lệ rụng hoa ở các đợt hoa đầu tiên cao (>80%), quả nhỏ…

Tùy theo ẩm độ đất mà nhịp độ tưới thay đổi từ 3 - 7 ngày/lần.

Chế độ tưới hợp lý cho cây thanh long trong điều kiện đủ nước:

 - Giai đoạn phát triển:

Cây 1 tuổi: mức tưới/lần ~25-30l /trụ.

Cây 2 tuổi: mức tưới/lần ~35-45l /trụ.

Cây 3 tuổi: mức tưới/lần ~50-60l /trụ.

 - Giai đoạn sinh thực:

 6.Bón phân

Để cây ra hoa tự nhiên:

Giai đoạn kiến thiết cơ bản: (1-2 năm đầu):

Tổng lượng phân bón thúc: 30 kg Urea + 20 kg NPK (16-16-8)/100 trụ/năm.

- Sau trồng 15 - 20 ngày: thúc 1/3 lượng phân.

- Tháng 3-4 năm sau: thúc 1/3 lượng phân.

- Tháng 6-7: thúc 1/3 lượng phân còn lại.

Ngoài ra, có thể bổ sung các phân vi lượng bằng cách phun hoặc tưới.

Giai đoạn kinh doanh:

Năm thứ 3 trở đi: chú trọng Kali .

Lượng phân:Phân chuồng: 15-50kg+Super lân 0,5 kg+Urea: 0,5kg+NPK (16-16- 8):1,5kg+ KCl: 0,5kg.

Chia phân ra làm 3 lần:

 + Lần thứ 1: sau khi tỉa cành (tháng 10 - 11) gồm: 100% phân chuồng + 100% Super lân + 1/3 Urea.

+ Lần thứ 2: cách lần thứ l độ 40 ngày gồm 1/3 Urea + 1/5 NPK + 1/2 KCl.

+ Lần thứ 3: vào tháng 3 gồm 1/3 Urea + 2/5 NPK + 1/2 KCl thúc đợt cành cuối và thúc hoa cành thứ 1.

Sau ba lần thúc thì trụ thanh long có 3 - 4 lớp cành và đợt nụ đầu tiên xuất hiện, lớp nụ và quả kế tiếp lớp nụ và quả kia, cần quan sát sự ra hoa và năng suất mà bón bổ sung NPK cho hết 2/5 còn lại bằng cách chia nhỏ, rải làm nhiều đợt khi cây nuôi quả. Ngoài ra, bổ sung các chất vi lượng qua phân bón lá.

Bón phân cho các vườn thanh long được xử lý ra hoa bằng đèn :

Do kích thích cây ra hoa và nuôi quả nhiều đợt trong năm và để cây bớt kiệt sức nên lượng phân bón và số lần bón đã phải tăng lên. Lượng phân bón trong năm cho mỗi trụ như sau:

+ Phân chuồng hoai: từ 15 kg đến 50 kg.

+ Phân NPK (16-16-8 hoặc 20-20-15) từ 1 kg tới 3 kg tùy tuổi cây và sản lượng mà cây đã cho mùa trước.

+ Phân KCl từ 0,1 kg tới 0,2 kg (bón lúc nuôi quả).

 Ngoài ra quan sát cây để bổ sung phân đạm (Urea) từ 0,1 kg tới 0,2 kg (lúc ra chồi) và 0,1 kg tới 0,2 kg Super lân (trước lúc thắp đèn), phun kích thích tố Gibberelin và phân vi lượng nếu cần thiết. Sự chia phân bón làm nhiều lần sẽ làm phân ít bị rửa trôi, cây sử dụng hữu hiệu hơn.

7. Kích thích ra hoa

Thắp đèn được xem là biện pháp xử lý ra hoa nghịch vụ hiệu quả nhất.

 + Thời gian thắp sáng liên tục từ 15-20 đêm tùy theo mùa và điều kiện thời tiết, thời gian thắp đèn từ 7-10 giờ/đêm. Sau khi ngưng thắp đèn 3-5 ngày thì cây ra hoa. Từ khi ra hoa đến thu hoạch khoảng 52-54 ngày.

+ Trước khi thắp đèn 1 tuần cần phải bón phân đón hoa có tỷ lệ Lân và Kali cao, khi bắt đầu thắp đèn thì xử lý thêm phân NPK (6-30-30) hay MKP (Mono-potassium phosphate) với liều 100- 200 g/trụ để đạt tỷ lệ ra hoa cao nhất.

 8.Thu hoạch

Sau khi trái chuyển từ màu xanh sang màu đỏ được 3 ngày thì có thể thu hoạch.

Nam Giang (t/h)