Cơ chế hoạt động của máy khá đơn giản, có thể thu gom ở trên những chân ruộng sình lầy và nhiều địa hình khác nhau. Nếu thời tiết thuận lợi, mỗi sào máy chỉ chạy 4-5 phút cho thu hoạch 6-8 cuộn rơm. Trung bình mỗi cuộn nặng khoảng 12-15 kg. Toàn bộ rơm sau khi cuộn được xuất bán trực tiếp cho Công ty bò sữa Mộc Châu, Công ty Cổ phần sữa Việt nam - Vinamilk, Công ty Bò thịt sữa Yên Phú và một số hộ sản xuất nấm khác trên địa bàn tỉnh. 

Theo số liệu của Sở nông nghiệp và PTNT tỉnh Ninh Bình, hiện cơ giới hóa ở khâu thu hoạch trên địa bàn tỉnh đạt 86% diện tích gieo cấy. Thực tế lượng rơm, rạ được tận dụng sau thu hoạch chỉ chiếm khoảng 20%, còn lại do không có nhu cầu sử dụng dẫn đến tình trạng người dân đốt rơm, rạ trực tiếp trên cánh đồng, gây ra ô nhiễm môi trường. Tình trạng đốt rơm rạ sau thu hoạch khá phổ biến, có thời điểm khói bay mù mịt ảnh hưởng đến hoạt động của các phương tiện tham gia giao thôngvà cuộc sống của chính người dân.

Cũng theo các chuyên gia đánh giá việc đốt rơm rạ sau thu hoạch còn làm chai cứng đất, giảm khả năng giữ nước, giữ phân bón, tăng chi phí sản xuất…. đặc biệt là lãng phí phụ phẩm nông nghiệp. Vì vậy, việc đưa máy móc vào thu gom rơm rạ là điều hết sức cần thiết. 

Xuất phát từ nhu cầu thực tế, bắt đầu từ năm 2019 tỉnh Ninh Bình triển khai thực hiện mô hình "Cơ giới hóa trong sản xuất nông nghiệp, đảm bảo vệ sinh môi trường, nâng cao giá trị thu nhập/ha canh tác" nằm trong chương trình xây dựng nông thôn mới. Theo đó, tỉnh hỗ trợ nông dân mua máy cuộn rơm đưa vào sản xuất với mức hỗ trợ 100 triệu đồng/máy. 

Nhận thấy các máy cuộn rơm đi vào hoạt động ổn định và có hiệu quả rõ rệt, năm 2020 tỉnh tiếp tục phê duyệt chương trình hỗ trợ nông dân mua máy cuộn rơm và nâng tổng số máy được hỗ trợ toàn tỉnh đến nay lên 20 máy, trong đó huyện Yên Khánh 11 máy, huyện Kim Sơn 4 máy, huyện Yên Mô 2 máy, huyện Gia Viễn 2 máy, huyện Hoa Lư 1 máy. 

Để tránh tình trạng người dân đốt rơm khi máy chưa kịp thu gom, các chủ máy đã chủ động làm việc và thỏa thuận với UBND xã, thị trấn vận động người dân hợp tác, thay đổi thói quen không có lợi. 

Bên cạnh đó, các hộ, HTX, THT tham gia mô hình đã hình thành mối liên kết trong việc thu gom rơm rạ bằng việc ký kết hợp đồng thu gom và tiêu thụ rơm với các công ty, hộ chăn nuôi trong và ngoài tỉnh. Rơm rạ sau thu gom được vận chuyển và nhập cho các trang trại chăn nuôi bò sữa của các thương hiệu lớn như TH True Milk, Mộc Châu, Vinamilk.... để làm thức ăn chăn nuôi hoặc cung ứng cho các hộ làm nấm, làm phân bón, che phủ cho cây trồng, làm đệm lót bảo quản một số mặt hàng nông sản, sản phẩm dễ vỡ, dễ bị hư hỏng do vận chuyển...

Qua hai vụ sản xuất cho thấy mô hình đã phát huy hiệu quả tốt, tình trạng đốt rơm rạ sau thu hoạch đã giảm hẳn, nhiều địa phương không còn khói bụi như trước đây; giá trị sản xuất trên 1 ha canh tác được nâng lên. 

Trong thời gian tới, để nâng cao hơn nữa hiệu quả hoạt động thu gom rơm rạ, Chi cục Phát triển nông thôn tỉnh đề nghị các xã, thị trấn, các HTX nông nghiệp tuyên truyền, vận động để bà con nông dân thay đổi thói quen, tạo điều kiện cho các chủ máy hoạt động, góp phần giảm thiểu ô nhiễm môi trường, nâng cao giá trị thu hoạch trên diện tích canh tác trong sản xuất nông nghiệp.

Hoàng Tươi