Được bao quanh bởi những dải núi đá vôi khổng lồ, Tràng An chứa đựng những chứng tích văn hóa tiền sử phong phú còn được bảo tồn gần như nguyên trạng. Đây là kho tư liệu vô giá cho thấy sự tương tác, thích ứng của con người với những biến đổi về môi trường kéo dài hàng nghìn năm.

Lễ rước nước trên dòng sông Sào Khê lịch sử. Ảnh: Vũ Minh.

Đến nay, đã có khoảng 30 địa điểm thuộc nền văn hóa Tràng An được phát hiện là bằng chứng về quá trình tương tác của người cổ xưa với cảnh quan thiên nhiên và nỗ lực thích ứng của họ với những biến cố môi trường trong hơn 30.000 năm (từ 1.200 đến 33.000 năm trước). Vì vậy ở Việt Nam, Tràng An có điểm khác biệt hơn hẳn bởi có dấu chân cư trú của người Việt cổ thời tiền sử, thể hiện sự định cư lâu dài của con người.

Bên cạnh đó, trong Quần thể danh thắng Tràng An còn hàng trăm ngôi đền chùa, miếu, phủ, các công trình kiến trúc tôn giáo và tín ngưỡng hiện hữu ở các hang động, mái đá hay bên sườn núi, đồng điệu với phong cảnh thiên nhiên và kiến trúc mang tính kỹ thuật cao. Nơi đây có hai di tích được công nhận và xếp hạng di tích, danh lam thắng cảnh quốc gia đặc biệt, 21 di tích được công nhận là di tích cấp quốc gia, 18 di tích cấp tỉnh… hiện hữu quanh những thung lũng đá vôi và dòng sông thơ mộng. Tất cả hòa quyện cùng với các giá trị thiên nhiên, văn hóa độc đáo, xác định nên những giá trị nổi bật toàn cầu.

Mang trong mình kho tư liệu lịch sử đồ sộ và quý báu, Quần thể danh thắng Tràng An chính là dấu gạch nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa lịch sử và cảnh quan cũng như giữa thiên nhiên và con người, tạo nên sự kết nối, giao thoa hài hòa, thành không gian cảnh quan, văn hóa thăng hoa. Địa danh này không chỉ được biết đến là danh lam độc đáo, đặc sắc, mà còn là di sản văn hóa gắn liền với quá trình quần tụ của con người trên mảnh đất này từ hàng vạn năm trước. Chính điều này đã tạo nên sức hấp dẫn đặc biệt đối với không chỉ khách tham quan mà cả các nhà khoa học trong và ngoài nước. Thêm nữa, chính yếu tố văn hóa càng làm cho hồn cốt của di sản được đánh thức, làm nên tính độc đáo riêng có của địa danh này.

Với những giá trị văn hóa độc đáo, Tràng An đã trở thành trái tim của du lịch NB, góp phần quan trọng đưa hình ảnh của tỉnh đến bạn bè trong nước và quốc tế. Khai thác và phát huy giá trị của di sản, Ninh Bình trở thành điểm sáng trên bản đồ du lịch Việt Nam và thế giới, nằm trong nhóm 10 tỉnh có lượng khách cao nhất cả nước.

Đến nay Tràng An có thêm sứ mệnh mới trở thành trung tâm của "Đô thị di sản thiên niên kỷ" hàm nghĩa trên cả bình diện lịch sử đô thị hàng nghìn năm và tầm nhìn về một hình mẫu đô thị thích ứng với biến đổi môi trường, hài hòa giữa không gian nhân tạo với không gian thiên tạo, phát triển dựa trên khả năng tối đa hóa tính độc đáo, giá trị văn hóa, bản sắc địa phương, kết hợp chặt chẽ giữa phục dựng, bảo tồn di sản và phát triển kinh tế -xã hội.

BCXB