Từ khi được công nhận là Di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới, Danh thắng Tràng An (Ninh Bình) đã trở thành thương hiệu, động lực cho “con tàu” du lịch Ninh Bình vươn ra biển lớn. Danh hiệu di sản thế giới đã tác động tích cực đến quá trình phát triển của tỉnh Ninh Bình theo hướng bền vững với mô hình kinh tế chuyển dịch từ “nâu” sang “xanh” mà trọng tâm là du lịch và dịch vụ dựa trên việc bảo vệ di sản.

Sau 10 năm được UNESCO công nhận là di sản thế giới (ngày 25/6/2014), Quần thể danh thắng Tràng An đã trở thành nguồn tài nguyên vô giá, có sức hấp dẫn mạnh mẽ, là động lực thu hút ngày càng nhiều du khách đến với địa phương, góp phần tạo ra những thương hiệu mạnh để Ninh Bình phát triển du lịch bền vững.

Quần thể danh thắng Tràng An được UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới (hiện là di sản “kép” duy nhất ở Ðông Nam Á) đã tạo cơ hội và động lực để Ninh Bình thực hiện mô hình phát triển gắn kết hài hòa giữa bảo tồn di sản và tăng trưởng xanh, hội nhập vào mạng lưới các đô thị di sản sở hữu danh hiệu UNESCO trên thế giới.

Lễ hội Tràng An với chủ đề "Về miền di sản Tràng An 2024". Ảnh: Trường Huy

Từ vị thế Danh thắng Tràng An - Di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới, Việt Nam có thêm một “Hành trình con đường di sản” độc đáo, đầy ấn tượng với những điểm dừng chân mang đến cho du khách nhiều trải nghiệm hấp dẫn, từ lịch sử, văn hóa, tâm linh, đến sinh thái, nghỉ dưỡng gồm: Quần thể danh thắng Tràng An qua Cố đô Hoa Lư, Khu tâm linh núi chùa Bái Đính (Ninh Bình) - Khu du lịch quốc gia Tam Chúc (Hà Nam) - Chùa Hương và Khu di tích lịch sử Hoàng thành Thăng Long (Hà Nội) với chiều dài gần 100 km.

Nhiều năm liền, Ninh Bình giữ vững vị trí trong nhóm 15 điểm đến hàng đầu, 10 tỉnh thu hút lượng khách cao nhất cả nước. Tạp chí Forbes đã bình chọn Ninh Bình là một trong những điểm đến hấp dẫn nhất thế giới. Traveller Review Awards 2023 bình chọn Ninh Bình là đại diện duy nhất của Việt Nam giữ vị trí thứ 7 trong top 10 điểm đến thân thiện nhất thế giới... Quần thể di sản thế giới Tràng An cũng được chọn làm bối cảnh chính cho bộ phim bom tấn “Kong: Skull Island” năm 2017.

Các điểm đến trong quần thể danh thắng Tràng An luôn chiếm tỷ lệ trên 80% tổng số lượt khách đến Ninh Bình. Theo nghiên cứu của Liên hiệp Các hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Ninh Bình, lượng truy cập các trang website của ngành du lịch thu hút hơn 4,8 triệu lượt khách năm 2016, đến năm 2021 đã lên tới hơn 24 triệu lượt. Số lao động trực tiếp tại Tràng An hiện có hơn 10 nghìn người, lao động gián tiếp hơn 20 nghìn người. Thu nhập của cộng đồng cư dân địa phương từ hoạt động du lịch nâng cao rõ rệt. Cộng đồng dân cư bản địa Tràng An sống trong di sản, tham gia bảo vệ di sản và hưởng lợi trực tiếp từ di sản. Di sản đã đem lại giá trị cả vật chất và tinh thần, góp phần gắn kết xã hội và tạo sinh kế bền vững cho mọi người dân trong vùng di sản.

Danh hiệu di sản thế giới đóng vai trò như “viên ngọc quý” để thu hút du khách. Song, việc bảo đảm hài hòa giữa bảo tồn và phát huy giá trị di sản để phát triển du lịch nhưng vẫn giữ được tính xác thực và tính toàn vẹn của di sản thế giới là rất quan trọng. Ðiều này chỉ có được khi tất cả các bên liên quan (Nhà nước, khu vực tư nhân và cộng đồng cư dân địa phương) đồng lòng tham gia.

Ninh Bình đã lựa chọn mô hình quản lý bảo tồn nguyên vẹn, bền vững các giá trị của di sản và phát huy các giá trị đó vào sự phát triển kinh tế-xã hội của địa phương, tạo sinh kế bền vững cho người dân. Mô hình cũng góp phần tích cực trong bảo vệ, phát huy các giá trị văn hóa phi vật thể, như đưa nghệ thuật hát xẩm, múa rối nước vào phục vụ du khách tại các điểm, tuyến tham quan; tăng cường quảng bá ẩm thực; đẩy mạnh hình thức du lịch làng nghề nhằm tạo lợi thế để thu hút du khách.

Di sản Văn hóa và Thiên nhiên thế giới Quần thể danh thắng Tràng An là báu vật mà thiên nhiên ban tặng, là sự kết tinh văn minh, văn hóa từ đời này sang đời khác. Quần thể danh thắng Tràng An sẽ là hạt nhân trong chủ trương xây dựng Đô thị di sản thiên niên kỷ và kết nối các thành phố di sản của UNESCO mà tỉnh đang nỗ lực bồi đắp nét vàng son của dòng chảy lịch sử, phát huy giá trị văn hóa truyền thống, bảo tồn cảnh quan tự nhiên, để vươn lên một tầm cao mới, ở một vị thế cao hơn, tương xứng hơn.

An Nhiên