Món cá kho gáo là một món ăn bình dị và mang đậm nét riêng trong văn hoá ẩm thực của Ninh Bình. Giống như tên gọi của mình, nguyên liệu của món cá kho gáo rất đơn giản và không hề cầu kỳ. Điểm nổi bật nhất trong món ăn đặc sản Ninh Bình này chính là phần cá được kho có màu vàng ươm vô cùng đẹp mắt. Không chỉ đẹp ở màu sắc mà thịt cá còn chắc nịch, lại còn mềm và thơm phức hơn so với các món cá kho khác. 

Khi thưởng thức món cá kho gáo này, bạn sẽ cảm nhận được rất nhiều hương vị thơm ngon. Vị chua chua thanh thanh và cay cay của món ăn chắc chắn sẽ khiến bạn ghiền luôn đấy. Và món cá kho gáo này kết hợp với cơm là tuyệt vời, nhất là vào những ngày mát trời.

Món cá kho gáo trở nên đặc biệt là bởi nguyên liệu riêng đặc trưng của vùng đất Ninh Bình. Khi nghe đến tên chắc hẳn bạn sẽ lầm tưởng rằng gáo ở đây là một dụng cụ để kho cá giống với niêu đất. Nhưng thực chất, gáo ở đây là tên một loại quả sống chủ yếu ở những vung ngập nước ven suối, sông hay hang đá.

Quả gáo. Ảnh: Hải Hà

Quả gáo tròn và ngoài da có gai mềm giống như chôm chôm. Quả gáo có hai loại gáo và gáo xanh, cả hai loại này khi chưa chín thì ăn hơi chát nhưng khi chín rồi thì sẽ có vị ngọt thanh, hơi chua nên kết hợp với muối thì rất là ngon luôn. Với vị chua và ngọt thanh của quả gáo nên được người dân sử dụng như một nguyên liệu trong món cá kho gáo và tạo nên một hương vị đậm đạ đặc trưng của vùng đất Ninh Bình.

Với hương vị rất đặc biệt, món cá kho gáo lại trở thành món ăn nổi tiếng đặc sản Ninh Bình. Chế biến món ăn này tuy không khó nhưng cũng cần những bí quyết riêng trong khâu chọn nguyên liệu và cách làm.

Nguyện liệu chính gồm cá da trơn (1 con cá da trơn (basa, cá nheo, cá bò,…), cắt khúc vừa ăn và một ít quả gáo. Theo những người dân ở đây cho biết: "Cần phải lựa chọn những quả gáo còn xanh, không được chọn những quả già quá!. Vì những quả xanh có vị chua và thơm nhất định còn những quả già quá sẽ không ngon".

Sau khi đã chuẩn bị xong cá và quả gáo tiến hành cho vào niêu đất, đầu tiên cho một lớp quả gáo (thái lát mỏng) dưới đáy niêu sau đó mới cho cá vào, lại tiếp tục cho một lớp quả gáo bên trên cá. Tiếp theo nêm nếm gia vị gồm: một ít nước mắm, kẹo màu, hạt tiêu, ớt và một củ hành khô...

Sau đó tiền hành đun nhỏ lửa cho đến khi nào niêu cá cạn nước mới thôi. Nhìn đĩa cá kho gáo màu sắc hấp dẫn, hương vị đặc biệt từ quả gáo lấn áp mùi tanh của cá làm cho người ăn sẽ nhớ mãi không quên, ăn nhiều mấy cũng không thấy ngán.

Món cá kho gáo. Ảnh: Hải Hà

Chỉ từ những nguyên liệu đơn giản, chỉ qua đôi bàn tay khéo léo trong nấu ăn của người dân Ninh Bình đã tạo nên một món ăn ngon. Món ăn không chỉ trở thành đặc sản được nhiều người biết đến mà còn là niềm tự hào, thể hiện sự tinh tế trong cách nấu ăn của người dân nơi đây.

Cá kho gáo không chỉ là một món ăn bình dân và còn là một món đặc sản của vùng đất Ninh Bình. Với hương vị đặc trưng riêng của món ăn mà biết bao du khách thử qua cũng đều ngạc nhiên và khó có thể quên được.

Hải Hà (t/h)