Từ, vạc là hai loài cây có củ thuộc họ củ nâu (Dioscoreaceae). Tại Việt Nam, từ, vạc có ở khắp nơi, nhưng tập trung nhiều nhất là ở vùng trung du và bán sơn địa.

Từ, vạc dễ trồng trên mọi loại đất, chịu hạn tốt. Ít bị sâu bệnh. Ngoài công dụng là cây lương thực, thực phẩm còn được xuất khẩu. Có hiệu quả kinh tế gấp hai lần so với trồng lúa trên cùng diện tích. Nếu trồng thâm canh lợi gấp 4-7 lần.

Ảnh minh hoạ (nguồn internet).

Cây khoai từ: Thời vụ trồng

Trong tháng 2-4 dương lịch khi bất có mưa (riêng vùng Tây Bắc có thể muộn hơn

Cách trồng

• Trồng từ, vạc trên đất tận dụng (trong vườn, nương đồi)

Giống:

- Giống khoai vạc (mỡ đầu rồng, củ nối sẽ cắt thành miếng (rộng 5cm, dài 5-7cm chấm tro bếp để nơi khô ráo cho khô vết cấ rồi đem trồng.

Giống khoai từ là nguyên củ cỡ quả trứng gà trở lên. 5cm -7cm

Đào hốc. Hốc đào trên đất tơi xốp, thoát nước, gắn cây cao cho từ, vạc leo.

- Khoai vạc, rộng: 50x50cm, sâu: 40-50cm

Khoai từ: hẹp và nông hơn.

• Trống: hốc bỏ đầy phân chuồng, rơm rác mục, tro bếp rồi phủ lớp đất bột mỏng, sau đó đặt mỗi hốc 2-3 miếng (củ) giống. Vùi sâu 7. 8cm (khoai từ vùi 5-6cm). Trên phủ rơm rạ giữa ẩm.

Chăm sóc: làm sạch cỏ và vun gốc lấp kín củ. Sau khi trồng 2-3 tháng, nếu thấy cây kém phát triển thì bón thêm kali và đạm (1 thìa canh/hốc), rải đều xa gốc 1 gang tay.

Trồng thâm canh (khi có điều kiện đầu tư)

. Giống: khoai mỡ trắng số 10, vạc hương ruột tím và từ lông số 1 (miếng cắt và củ giống như trên). Lượng giống cho 1 sào: 800- 1.000 miếng (củ) khoảng 35-40kg/sào.

Làm đất: làm đất nhỏ, sạch cỏ, lên luống theo đường đổng mức (hình 7).

. Lượng phân bón cho 1 sào:

Bón phân

Cách trồng khoai từ có hiệu quả hay không sẽ còn tùy thuộc vào nhiều yếu tốt khác nhau. Bên cạnh đất, nước, khí hậu và yếu tố con người thì phân bón cũng đóng vai trò quan trọng trong việc quyết định năng suất của nông sản. Do đó, để khoai từ phát triển khỏe mạnh và cho nhiều củ thì bạn cần chú ý các kỹ thuật bón phân sau đây:

15 ngày đầu sau khi trồng bạn nên bón phân kali và rải đạm cho khoai từ để kích thích rễ cây nhanh mọc, thân và lá phát triển tốt. Nên bón phân xa gốc khoảng 1 gang tay để tránh tình trạng cháy gốc và cháy lá.

15 ngày tiếp theo bạn cần tưới ẩm cho cây thêm 1 lần để nuôi sức sinh trưởng củ khoai từ ở bên dưới lòng đất. Khi tưới nước có thể hòa thêm một ít phân lân và kali để cho năng suất cao hơn.

1 tháng tiếp theo bạn nên tiến hành bón thúc phân chuồng ủ hoai mục kết hợp với lân, kali và đạm một lần nữa.

Sau 2 tháng nếu thấy cây phát triển và sinh trưởng chưa đạt mức mong muốn thì tháng thứ 3 tiến hành rải đạm xa gốc khoảng 15cm và hòa thêm một ít kali để tưới cho cây.

Chăm sóc:

Làm sạch cỏ

Cắm cọc hoặc làm giàn cao 50-100cm cho cây leo (cầu vồng hoặc giàn chéo). Tránh vun xới khi cây đã hình thành củ (4 tháng sau khi trồng).

Để phòng trừ bệnh đốm lá có thể phun manep hoặc captan (2 gam + 10 lít nước). Mỗi lần phun cách nhau 10-15 ngày.

- Tăng nguồn thức ăn xanh cho lợn.

- Tăng thu nhập.

Chống xói mòn đất.

• Cách trồng:

- Từ vạc trồng mật độ như trồng thuần. - Trồng xen hai hàng từ vạc, một hàng khoai Tam Đảo vì loại cây này chịu bóng râm.

Thu hoạch và bảo quản

Thời điểm thu hoạch khoai từ thường sẽ rơi vào cuối tháng thứ 4 và tháng thứ 5 của chu trình phát triển cây khoai từ. Dấu hiệu nhận biết đã đến lúc thu hoạch đó là lá ở gốc cây đã chuyển sang vàng. Sau khi thu hoạch nên để củ từ ở nơi thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp hoặc những nơi ẩm ướt. Ngoài ra, cần rũ bỏ hết phần đất trên củ khoai từ càng nhiều càng tốt. Điều này sẽ giúp cho khoai từ được bảo quản tốt hơn và lâu bị hỏng hơn.

Hà Phương (t/h)