Trong những năm qua, Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Ninh Bình đã triển khai, lồng ghép tổ chức các hoạt động nhằm xây dựng môi trường gia đình, xã hội văn hóa, an toàn, lành mạnh, tạo điều kiện, quan tâm đến đời sống văn hóa tinh thần của đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh. Theo đó, Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Ninh Bình đã tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh chỉ đạo triển khai thực hiện công tác dân tộc, chính sách dân tộc lồng ghép trong các nội dung về phát triển đời sống văn hóa cơ sở và công tác gia đình. Tiêu biểu, Sở tham mưu UBND tỉnh ban hành: Kế hoạch về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước; Kế hoạch thực hiện Chiến lược phát triển gia đình Việt Nam đến năm 2030; Quyết định phê duyệt Chương trình thực hiện Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” tỉnh Ninh Bình đến năm 2025, định hướng đến năm 2030; phê duyệt Chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2030 trên địa bàn tỉnh Ninh Bình… Đặc biệt, tham mưu ban hành kế hoạch riêng biệt dành cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số: số 62/KH-UBND ngày 31/3/2022 về thực hiện Chiến lược phát triển gia đình vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đến năm 2030, giai đoạn I từ 2022 - 2025 trên địa bàn tỉnh Ninh Bình.

Nhà sàn dân tộc Mường (ảnh minh hoạ). Ảnh: HT

Hằng năm, Sở tham mưu Ban Chỉ đạo Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” tỉnh hướng dẫn lồng ghép các nội dung, chính sách dân tộc với thực hiện xây dựng các danh hiệu văn hóa; phát huy công năng hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở đảm bảo điều kiện sinh hoạt chính trị, văn hóa, văn nghệ, thể thao cho người dân; tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao, phát triển phong trào văn hóa, thể thao quần chúng để nâng cao đời sống văn hóa, tinh thần cho đồng bào dân tộc. Tham mưu Ban Chỉ đạo công tác gia đình tỉnh thực hiện công tác gia đình, trong đó có nội dung chỉ đạo thực hiện Chiến lược phát triển gia đình vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi và các giải pháp, nhiệm vụ quan tâm đến gia đình vùng dân tộc thiểu số và miền núi.

Trong những năm qua, phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” trên địa bàn tỉnh ngày càng phát triển, tạo sức lan tỏa mạnh mẽ. Tại vùng đồng bào các dân tộc thiểu số, hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao được các địa phương quan tâm đầu tư quy hoạch, xây dựng, nâng cao cả về số lượng và chất lượng. Đến nay, 100% xã, các thôn, xóm, làng tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh có Nhà văn hóa gắn liền với khu thể thao, sân thể thao đơn giản, không chỉ là nơi sinh hoạt, hội họp cộng đồng ở khu dân cư mà còn là nơi tổ chức các hoạt động văn hóa, thể thao gắn kết cộng đồng, góp phần đáp ứng nhu cầu hưởng thụ, sáng tạo văn hóa, văn nghệ, rèn luyện thể thao nâng cao sức khỏe của đông đảo người dân; đặc biệt, các xã đầu tư xây dựng sửa chữa, phục dựng lại 10 nhà sàn truyền thống làm nơi sinh hoạt văn hoá cộng đồng của đồng bào dân tộc Mường, gồm: Thôn Quảng Mào, thôn Đồi Bồ (xã Thạch Bình); thôn Đồng Bài (xã Quảng Lạc); bản Xanh, bản Thường Sung, bản Ao Lươn, bản Mét (xã Kỳ Phú); thôn Đồng Bót, thôn Bãi Cả, thôn Nga 3 (xã Cúc Phương). Phong trào văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao cơ sở ngày càng phát triển, các tổ, đội văn nghệ, thể thao được thành lập và tổ chức sinh hoạt thường xuyên làm phong phú đời sống tinh thần của người dân, lan tỏa giá trị văn hóa truyền thống, góp phần khai thác, bảo tồn các làn điệu dân ca, dân vũ, các diễn xướng dân gian... Nhiều mô hình tiêu biểu như các câu lạc bộ văn hóa, văn nghệ dân tộc Mường, huyện Nho Quan: Múa Sạp; Cồng Chiêng; hát Đúm; Sắc bùa; Hát giao duyên tiếng Mường; Giai điệu Mường xưa… và những trò chơi dân gian: bắn cung, bắn nỏ, chọi gà, cờ bỏi, kéo co, bơi chải...

Hoạt động xây dựng nếp sống văn hóa, văn minh cơ sở được quan tâm thực hiện góp phần xây dựng con người nói chung và đồng bào dân tộc nói riêng có tư tưởng, đạo đức, lối sống, nếp sống văn hóa, văn minh; xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh. Chất lượng công tác xây dựng gia đình văn hóa; thôn, làng, bản, văn hóa được nâng cao hơn, đi vào thực chất gắn với thực tiễn đời sống và được nhân dân tích cực hưởng ứng. Từ năm 2022 đến năm 2023, tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh, chất lượng, hiệu quả của các danh hiệu văn hóa được duy trì và nâng cao: tỷ lệ gia đình văn hóa trung bình đạt 82%, tỷ lệ khu dân cư văn hóa trung bình đạt 94% (năm 2023, số hộ gia đình đạt danh hiệu văn hóa 12.410/15.041 đạt 82,50%; thôn, làng, phố và tương đương đạt danh hiệu văn hóa 84/89 đạt 94,38%).

Các giải pháp và nhiệm vụ về phát triển gia đình vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi được thực hiện đồng bộ tại các cấp (đặc biệt tại huyện Nho Quan và thành phố Tam Điệp), trong đó tập trung đẩy mạnh công tác tuyên truyền. Từ đó nâng cao nhận thức, kiến thức, kỹ năng cho gia đình người dân tộc thiểu số và miền núi về xây dựng gia đình hạnh phúc; thực hiện bình đẳng giới trong gia đình; phòng, chống bạo lực gia đình; giáo dục đạo đức, lối sống, ứng xử trong gia đình; phòng, chống tệ nạn xã hội, xâm hại trẻ em trong gia đình; ngăn ngừa tảo hôn và hôn nhân cận huyết, hướng đến xây dựng gia đình vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi no ấm, tiến bộ, hạnh phúc, văn minh./.

HT